Kesici Takımlar

Kesici takımlarda aşınma, kısaca kesici uçların iş parçalarına nüfuz ettiği yüzeylerinde oluşan malzeme kayıplarıdır ve birçok farklı şekilde meydana gelebilir. Yüzyıllar boyunca endüstriyel üretimde kullanılan kesici takımlar birbirinden çok farklı birçok malzemeden üretilmiştir. Her bir malzemenin kendine özgü farklı avantaj ve dezavantajları bulunmakta, buna göre farklı iş parçalarının işlenmesinde kullanılmaktadır. İşte bu farklı avantaj ve dezavantajları iyi okumak ve buna göre kesici takım seçimi yapabilmek için, kesici takımlardaki aşınma mekanizmalarını ve tiplerini iyi bilmek gerekmektedir. Kesici takımlarda sıklıkla görülen aşınma tipleri:

• Serbest Yüzey Aşınması
• Krater Aşınması
• Talaş Yığılması
• Çentik Aşınması
• Plastik Deformasyon
• Termal Çatlaklar ve
• Kenar Tanecik Kırılmasıdır.

Birbirinden farklı bu aşınma tiplerinin farklı özellikleri ve sebepleri bulunmaktadır.

Kesici Takımlarda Aşınma Tipleri

• Serbest Yüzey Aşınması: Kesici takımlarda en sık görülen aşınma tipi serbest yüzey aşınmasıdır. Bu aşınma tipi öngörülebilir bir aşınma olduğundan, kullanıcıların en çok tercih edebileceği aşınma olarak adlandırılır. İşlenen malzemelerin bünyesinde bulunan sert parçacıkların kesici takım yüzeyinde sebep olduğu aşınma olarak açıklanabilir. Bu aşınma tipi genellikle yüksek kesme hızlarında çalışmaktan ya da takım malzemesinin düşük aşınma direncinden dolayı oluşmaktadır. Dolayısıyla kesme hızını düşürerek ya da daha yüksek aşınma direncine sahip malzemelerden üretilen kesici takımlar kullanarak bu aşınma tipiyle rahatlıkla mücadele edilebilir.
• Krater Aşınması:Genellikle kesici takımın eğimli ucunda yoğunlaşan, iş parçası ile kesici takım arasındaki kimyasal tepkimeler sonucu meydana gelen aşınma tipine krater aşınması adı verilmektedir. Yüksek krater aşınmaları kesici uca zarar verir ve çeşitli derecelerde deformasyona sebep olur. Bu tip aşınmanın başlıca sebeplerinden birisi, kesici yüzeyin aşınmaya sebebiyet verebilecek şekilde bozuk yapıda olması ve iş parçası üzerinde çalışırken açığa çıkan yüksek ısıdır. Dolayısıyla, krater aşınmasını önleme yolları, kesici uç geometrisinin uygun olarak seçilmesi ve kesme hızının düşürülmesidir.
• Talaş Yığılması:Çeşitli çelik malzemeler ve alüminyum gibi yapışkan malzemeler içeren iş parçaları işlenirken meydana gelen talaş yığılması, iş parçasından kopan talaşların kesici takım yüzeyine eklemlenip orada birikmesidir. Bu tip aşınma genellikle kesme hızının düşük olmasından dolayı, kesici takımın iş parçasına aşırı basınç uygulamasından meydana gelir. Dolayısıyla, talaş yığılmasını önlemek adına en sık başvurulan yöntem kesme hızını artırmaktır.
• Çentik Aşınması:Genellikle paslanmaz çelik malzemelerle çalışırken meydana gelen çentik aşınması, kesici ucun hem eğimli hem de serbest yüzeylerinde meydana gelen belirgin deformasyonlardır. Bu tip aşınma, talaşların oluşan yüksek basınç nedeniyle kesici uçlar üzerinde bozulmaya sebep olmasından kaynaklanır. Basıncı düşürerek bu aşınma tipi azaltılabilir.
• Plastik Deformasyon:İş parçası üzerinde çalışılırken açığa çıkan ısı,kesici takım malzemesi için çok yüksek kaldığında ortaya çıkan plastik deformasyon, bu ısılara dayanamayan takımın yumuşaması nedeniyle meydana gelir. Dolayısıyla, kesme hızını ve sıcaklığı düşürerek ya da daha sert takım malzemeleri kullanarak bu aşınma tipi önlenebilir.
• Termal Çatlaklar:Genellikle frezeleme işlemlerinde karşılaşılan termal çatlaklar, kesme işlemi esnasında oluşan ani ısı değişimleri ve işlemlerde kullanılan kesme sıvısı sebebiyle meydana gelir. Bu tip aşınmadan daha az etkilenmek için daha yüksek şok direncine sahip malzemelerden yapılmış takımlar tercih edilmeli ve kesme sıvısı doğru kullanılmalıdır.
• Kenar Tanecik Kırılması:İş parçasının ve kesici takımın farklı birçok özelliğinden kaynaklanabilen kenar tanecik kırılması, talaşların kesici takım yüzeyinde oluşturdukları kopma ve kırılmalardır. Kesme hızını artırarak ya da daha tok bir malzemeden yapılmış takımlar kullanarak bu aşınma tipinden kaçınılabilir.